Op zoek naar RODAM deelnemers

Rachel en ik hebben Accra achter ons gelaten en zijn nu in het veel groenere maar net zo chaotische Kumasi.

Een vlucht van 20 minuten in een klein oud vliegtuigje bracht ons naar Kumasi. Net als in Accra verblijven we op de campus van de universiteit, bij KCCR. KCCR voert het RODAM onderzoek hier in Ghana uit. Rachel en ik verblijven in het KCCR guesthouse wat lijkt op een tweekamer appartement. We hebben ieder onze eigen slaapkamer en badkamer en in het gangetje dat onze kamers verbindt is de keuken. Op loopafstand zijn een paar winkeltjes waar we met wat creativiteit ingrediënten voor een maaltijd bij elkaar kunnen sprokkelen. Groenten zijn niet te krijgen, niet eens in blik. We eten voornamelijk rijst of pasta met vlees of vis uit blik en een geïmproviseerde saus van ketchup of Engelse ‘baked beans’. Ik verlang naar groenten en fruit en leef voorlopig op vitamine tabletten.

We arriveerden zondagochtend en hebben deze vrije dag benut om Kumasi te verkennen. Er zijn vier mogelijkheden om te bezichtigen voor toeristen: een dierentuin (Kumasi Zoo), een museum over de lokale stam de Ashanti, een paleis, en een zwaard dat vast zou zitten in een steen (King Arthur stijl). De eerste twee hebben we zondag gevonden. Per taxi gingen we naar de dierentuin. Het was gelijk duidelijk dat we op de goede plek waren, want de taxi reed zo de dierentuin in zodat er een dromedaris en ezels naast de taxi stonden. Rachel durfde niet eens uit te stappen. Ze had nog nooit een dromedaris gezien. Voorbij de dromedaris en ezels zagen we een man aan een gammel houten tafeltje zitten. Rachel vroeg “is dit de receptie?”. Receptie zou ik het niet willen noemen, maar we moeten er wel entree betalen. Slechts een paar Cedi’s lichter - ik was twee keer zo duur als Rachel, want ze dachten dat Rachel Ghanees was en ik ben overduidelijk Obruni (witte)- mochten we verder de dierentuin in. Al snel zagen we de open kooi van de dromedaris; zijn vriendje zat nog binnen. De rest wat we zagen was afschrikwekkend. Allemaal dieren in veel te kleine kooien met nauwelijks of geen drinkwater en eten. Na geschokt een rondje te hebben gelopen, zijn we snel weer gegaan op zoek naar ‘attractie’ nummer 2: het museum. Na lang zoeken vonden we eindelijk vier muren zonder dak die het museum bleken te zijn. Een vrouwtje naast de ingang (= opening in de muur) schrok wakker uit haar middagdutje en gaf gapend een opgedreunde ‘rondleiding’. Er hingen wat foto’s, stonden een paar traditionele drums en een verschillende behekste potten en sieraden. Hierna vonden we dat we voorlopig genoeg bezienswaardigheden hadden gezien. We kwamen per toeval langs een korenwedstrijd en hebben geluisterd naar kerkliederen gezongen door scholieren onder het genot van Milo (populair Afrikaans chocolademelk merk).

Gisteren en vandaag was het eindelijk tijd voor het meemaken van het veldwerk voor RODAM! Veldwerk betekent niet dat we letterlijk het veld in gaan. Het betekent enkel dat we achter onze computer vandaag komen en gegevens gaan verzamelen. Ellis, de directeur van KCCR, heette ons warm welkom in Kumasi en bij KCCR. Hij lijkt zo mogelijk nog drukker dan Ama, maar nam toch de tijd om met ons te praten voordat hij zich naar het vliegveld haastte.

De data verzameling in Kumasi vindt plaats in het ziekenhuis op de campus. Er is een kamertje voor het lichamelijk onderzoek (bloeddruk, vetmeting, lengte, gewicht, lichaamsomtrekken), een lab waar bloed wordt afgenomen en verwerkt en op de gang worden interviews afgenomen. Het team dat deze data verzameling doet bestaat uit 7 man en ze zijn allemaal ontzettend aardig en behulpzaam. Ze zijn pas gisteren van start gegaan met de data verzameling in Kumasi. Hiervoor zat het team in een stad ten zuiden van Kumasi: Obuasi. Elk begin gaat moeizaam en zo ook hier. Gisteren waren er slechts twee deelnemers en vandaag drie. We hebben geholpen met een aantal metingen en vooral veel bekeken.

Om te zorgen dat er meer deelnemers gaan komen, zijn we gisteren met een lijst van het register en afspraak-kaartjes de gemeenschap in gegaan. Op zoek naar huisnummers en familienamen probeerden we de personen op de lijst op te sporen. Huisnummers zijn veelal van de huizen verdwenen, dus de enige manier om achter een huisnummer te komen, is om het te vragen aan bewoners of buren. Alle teamleden deden erg hun best om uitgebreide informatie over RODAM te geven en deelnemers te overtuigen om deel te nemen. Er zijn een aantal afspraken gemaakt voor in de loop van de week. Ik vond het leuk om te zien dat ze rekening houden met Afrikaanse tijd. Op de afspraakkaartjes staat voor iedereen 06:00u. Het team begint echter tussen 06:30u en 07:00u. Rachel en ik hadden ons opgesplitst en gingen ieder met een paar andere teamleden mee. Op een gegeven moment zat ik in een donkere, muffe woonkamer. In de kamer stonden twee banken, een salontafel, een tv en een strijkijzer. De paar ramen die de kamer had grensden aan een nog donkerdere hal. Toen wij binnen kwamen werden er een paar mannen naar buiten gejaagd zodat alleen een vrouw, haar dochter en een kindje van een jaar of twee overbleven. De vrouw stond op de lijst als mogelijke deelnemer voor RODAM. Jonas legde uit wat deelname aan RODAM betekent en hoe belangrijk het is om deel te nemen. De vrouw leek geen twijfels meer te hebben over deelname toen ik vertelde dat hetzelfde onderzoek ook bij Ghanezen in Amsterdam wordt gedaan.

Rachel en ik zijn overigens weer helemaal beter. Er gebeurt hier zoveel dat ik het alweer vergeten ben. Andere leuke weetjes: overal schieten hagedissen met een fel oranje kop tussen gras uit en over boomstronken, er loopt een optocht met mieren over de keukentafel, kleingeld is zeldzaam en voor wisselgeld moeten we soms uren wachten (het wordt wel gebracht gelukkig), Mawuli smst ons dagelijks om te controleren of het wel goed met ons gaat, Rachel is voor zondag nog nooit eerder in een dierentuin geweest dus verbaast zich zelfs over een ezel en pauw, je kunt maar beter zeggen dat je religieus bent anders krijg je een preek en gaat men voor je bidden.

We genieten op het moment van een verkoelende regenbui. De dag was kort vandaag, omdat er slechts zo weinig deelnemers waren. Hopelijk wordt het de komende dagen drukker zodat we beter kunnen observeren hoe het loopt en veel ervaringen kunnen opdoen.

Groetjes,
Karlijn